Opinie Voel je prettig, voel je veilig

Psychologische veiligheid is ‘niet bang hoeven zijn dat jouw mening ongewenst is en dat je daar op afgerekend wordt’, stelt Peter Booster in dit blog. ‘Je ontwikkelt je het beste wanneer je je prettig voelt in je werkomgeving.’

Autonomie en ruimte voor eigen regie in het werk zijn belangrijke ingrediënten voor een positief werkklimaat. Je ontwikkelt je het beste wanneer je je prettig voelt in je werkomgeving. Ik denk dat dit ook het juiste begrip is. Je ‘prettig’ voelen. Want het is een gevoel. Een gevoel wat voor iedereen anders voelt. En dat maakt het ongrijpbaar.

Daar kun je, wanneer je dat wilt bereiken, wel handen en voeten geven.
Je prettig voelen in een werkomgeving is sterk gebonden aan wat we de veiligheidscultuur noemen. Waarvan bekend is dat deze moeilijk grijpbaar is. Want hoe beschrijf je datgene wat je voelt. Hoe beschrijf je het gevoel van parachutespringen zullen we maar zeggen. En veiligheidscultuur beetpakken zonder context is ongeveer het zelfde als water in een emmer met je hand vastgrijpen.

Om een werkomgeving, een werkklimaat, een werkplek te omschrijven zijn vaststaande begrippen nodig. Begrippen waarmee je het gevoel kunt duiden en de omgeving pakbaar maken. Duiden. Dus noem het een kritische indicator. Of een prestatie-indicator. Daarmee wordt het minder subjectief de werkomgeving in kaart te brengen om duiding te geven aan je gevoel. En kun je door daarover te praten en naar een situatie toewerken die voor iedereen de meest wenselijke is.

Zo redenerend komen we dan al snel de verschillende niveaus in beeld waar je je op kunt richten, waar je (ambitieuze) doelen kunt stellen. Maar ook hoe je kunt vaststellen op welk niveau je nu zit. De “IST” (de bestaande situatie, red.). Dat betekent dat je kernachtige beschrijvingen nodig hebt die bij de diverse niveaus thuishoren.

Wanneer ik zeg ‘psychologische veiligheid’, het begrip dat nu erg in zwang is, dan heeft iedereen daar wel een beeld bij. Maar vraag het tien mensen en je krijgt tien verschillende antwoorden. In mijn eigen onderzoek ernaar komt het neer op het kunnen en mogen zeggen wat je denkt of voelt, niet bang hoeven te zijn dat jouw mening ongewenst is en daar op afgerekend worden.

Psychologische veiligheid is een term die bedacht is door Amy Edmonson, een professor aan de Harvard Business School. Zij omschrijft het als ‘de overtuiging dat het veilig genoeg is om een interpersoonlijk risico te nemen in je team’. Dit betekent dat je alles in je team uit durft te spreken, zelfs als het afwijkt van wat in dat team als de norm wordt gezien.

Figuur 1 Vier kenmerken psychologisch veilig team. (Bron figuur: redactie Sdu HSE)

Volgens Edmonson bestaat psychologische veiligheid uit vier dimensies. Een psychologisch veilig team heeft de volgende kenmerken:

• Je durft jezelf uit te spreken.
• Je durft om hulp te vragen.
• Je durft met ideeën te komen.
• Je durft fouten te maken.

Over de auteur

Peter Booster BA MA CERT is senior adviseur Arbeidsveiligheid en Preventiemedewerker NS Groep, bestuurslid ledenraad NVVK, arbodeskundige (BA), veiligheidskundige (MoSHE), arbeid & organisatie deskundige, docent en examinator HVK.

Filed Under: Arbobeleid, Blog, Gedrag en cultuur, HSE, Nieuws, Ongewenst gedrag, Psychosociale arbeidsbelasting, Risico-inventarisatie en -evaluatie Tagged With: Amy Edmondson, KP!, psychische veiligheid, veilig voelen