Opinie Werken en onregelmatigheid versus veiligheid; een risicovol huwelijk

Onregelmatigheidsdiensten en veilig werken zijn een risicovol huwelijk, stelt Peter Booster. In dit blog geeft hij werknemers praktische tips om gezondheidsklachten te voorkomen.

Wanneer je onregelmatig werkt, doet dat best wat met je – lichamelijk, mentaal én sociaal. En het heeft invloed op de veiligheid voor jezelf en voor anderen, zowel op het werk als onderweg naar huis.

Vroege, late en nachtdiensten wisselen elkaar af, waardoor je het gevoel krijgt dat je een compleet ander ritme hebt dan de wereld om je heen. Je leeft een soort parallel leven. En ondertussen wordt er van je verwacht dat je scherp blijft, alert, gefocust.

Wat veel mensen niet weten, is dat je lichaam een biologische klok heeft. Die klok is van nature afgestemd op dag en nacht: actief zijn bij daglicht, slapen in het donker. Onregelmatig werk verstoort dat ritme. Het gevolg? Slechter slapen, minder herstel, en een verhoogd niveau van stresshormonen zoals cortisol. Je wordt vermoeider wakker, je bent sneller geïrriteerd en hebt meer moeite om je te concentreren. En juist vermoeidheid leidt tot minder alertheid – een bekende oorzaak van fouten en ongelukken op de werkvloer, maar ook onderweg in het verkeer.

De manier waarop je rooster draait maakt ook uit. Een vooruit roterend rooster (van ochtend naar middag naar nacht) past beter bij je biologische aanpassingsvermogen dan een achteruit roterend rooster. Vooruit roteren geeft je lichaam iets meer tijd om zich aan te passen. Achteruit roteren (van nacht naar middag naar ochtend) zorgt juist voor extra ontregeling.

Daar komt werkstress om de hoek kijken. Want naast werk is er ook nog een privéleven. Vaak afwezig voor je gezin, sporten, afspraken maken – en als je rooster schuurt bouw je spanning op. Want zij moeten wel rekening houden met jou. Tel dit op met slechte rust, en je krijgt geen kans om te herstellen. Langdurige blootstelling aan deze combinatie verhoogt het risico op gezondheidsklachten zoals hoge bloeddruk, diabetes en zelfs hart- en vaatziekten. En op de werkvloer uit zich dat vaak in een kort lontje, afgenomen betrokkenheid en een verhoogd ongevalsrisico.

Wat kun je doen om dit tegen te gaan? Een paar praktische tips:

• Houd zoveel mogelijk een vast slaapritme op vrije dagen. Dat helpt je lichaam in balans te blijven.
• Zorg voor een donkere, stille slaapomgeving.
• Eet licht en gezond, vooral voor je gaat slapen.
• Vermijd koffie en zware maaltijden vlak voor je gaat rusten.
• Beweeg regelmatig, dat helpt je biologische klok te herstellen.
• Praat over je klachten die gerelateerd zijn aan stress. Met je partner, je leidinggevende of de (bedrijf)sarts. Wacht niet tot het touwtje knapt. Doe niet stoer.

Let op deze signalen: slecht slapen, moe voelen, zweten, zwaarder worden, sneller geïrriteerd raken. Dat zijn geen zwakheden, maar signalen. Neem ze serieus.

Jij bent zelf verantwoordelijk voor je werk, maar je werkgever is verantwoordelijk voor goede omstandigheden. Blijf met elkaar in gesprek. Want veilig werken begint bij jezelf, maar lukt alleen als je omgeving meewerkt!

Peter Booster BA MA CERT is senior adviseur Arbeidsveiligheid en Preventiemedewerker NS Groep, bestuurslid ledenraad NVVK, arbodeskundige (BA), veiligheidskundige (MoSHE), arbeid & organisatie deskundige, docent en examinator HVK.

Filed Under: Arbeidstijden, Arbeidsveiligheid, Blog, HSE, Nieuws, Psychosociale arbeidsbelasting, Risico-inventarisatie en -evaluatie Tagged With: arbeidstijden, dagwerk, gezondheid, nachtwerk, onregelmatig werken, ploegendienst, rooster, veilig werken