Daar het huidige Coronavirus dat zich nog altijd verspreidt, zijn mensen in bepaalde situaties, zoals in het openbaar vervoer, opeens verplicht om mondkapjes te dragen. Voor werknemers in bepaalde risicovolle sectoren zoals: de bouw, de metaalindustrie en de afvalindustrie, is het dragen van mondkapjes altijd onderdeel geweest van de dagelijkse routine. Voornamelijk met als doel het beschermen van de longen tegen mogelijk schadelijke stoffen op de werkvloer. Ondanks dat werknemers zich bewust zijn van het feit dat zij zichzelf blootstellen aan schadelijke stoffen en dat het dragen van een mondkapje deze stoffen minder schadelijk kan maken is er nog steeds een groot deel dat van het dragen van een mondkapje geen gewoonte heeft gemaakt. In deze uitzonderlijke ‘coronatijden’ is het dragen van een mondkapje zelfs nog belangrijker geworden. In dit blog wordt een wetenschappelijke studie behandeld waarin men onderzocht welke psychologische factoren onderliggend zijn aan het wel/niet dragen van een mondkapje onder werknemers die actief zijn in risicovolle sectoren.
Een gat tussen bewustzijn en gedrag
Voorgaande wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat wanneer mensen op de werkvloer worden blootgesteld aan schadelijke stoffen, de kans op longziekten zoals astma en COPD met 10 tot 20% toeneemt. In het verlengde van dit onderzoek, vond een andere studie dat werknemers actief in risicovolle sectoren zoals: de bouw, metaalindustrie en afvalindustrie, vaker worden gediagnostiseerd met astma en COPD dan werknemers in andere sectoren. Een belangrijke reden hiervoor is dat werknemers in risicovolle sectoren nu eenmaal vaker worden blootgesteld aan stoffen die schadelijk zijn voor de longen. Een recente survey onder Europese metaalwerkers onthulde dat 98% aangaf dagelijks te worden blootgesteld aan respiratoire risicofactoren. Ondanks deze zorgwekkende blootstelling, gaf slechts 28% van de ondervraagde metaalwerkers aan altijd een mondkapje te dragen. Dezelfde survey, die ook werd verspreid onder werknemers in de plasticindustrie, toonde aan dat 74% aangaf soms een mondkapje te dragen, waar 26% te kennen gaf altijd een mondkapje te dragen. Opmerkelijke bevindingen, daar 97% van deze werknemers te kennen gaf zich ervan bewust te zijn dat zij zich dagelijks blootstellen aan stoffen die mogelijk schadelijk zijn voor de longen. Op basis van een recente wetenschappelijke studie wordt in dit blog gezocht naar het antwoord voor het enorme gat tussen het bewustzijn van de risico’s en het gedrag in de vorm van het niet dragen van mondkapjes.
Het dragen van een mondkapje: is er sprake van gepland gedrag?
Om bovengenoemde vraag te beantwoorden maakten wetenschappers Robertsen en collega’s (2019) gebruik van een, in de gedragswetenschappen, bekende theorie: de theorie van gepland gedrag (Ajzen, 1991). Deze theorie stelt dat intentie om gedrag wel of niet te vertonen de belangrijkste factor is voor gedrag en dat deze intentie weer volgt uit drie factoren:
- Attitude ten aanzien van gedrag (de mate waarin iemand het dragen van een mondkapje ziet als iets dat meer voordelen heeft dan nadelen)
- Sociale norm (hoe anderen denken over het dragen van mondkapjes)
- Gedragscontrole (de mate waarin iemand zichzelf voldoende gemotiveerd acht om het gedrag wel of niet te vertonen)
In de studie van Robertsen en collega’s werd gedrag gedefinieerd als het wel of niet dragen van mondkapjes tijdens dagelijkse werkzaamheden. Uiteindelijk werd onderzocht welke van de drie factoren (attitude, sociale norm en gedragscontrole) het sterkst bepalend was voor het wel of niet dragen van mondkapjes. In totaal werden er 1.253 werknemers geworven om deel te namen aan een onderzoek. Vervolgens werd hen gevraagd een vragenlijst te voltooien. Deze vragenlijst bevatte stellingen over attitude, sociale norm en gedragscontrole ten aanzien van het dragen van mondkapjes.
Meer nadelen dan voordelen en het gedrag van collega’s is bepalend
De resultaten van de studie lieten zien dat attitude en sociale norm de meest bepalende factoren waren voor het wel/niet dragen van mondkapjes. Wat betreft attitude, gaven de werknemers te kennen meer nadelen dan voordelen te ondervinden. Dit heeft voornamelijk te maken met het ervaren van ongemak dat het dragen van mondkapjes met zich meebrengt. Ook vonden de onderzoekers dat de meerderheid van de werknemers (82%), zich niet druk maakt om eventuele negatieve gevolgen voor de gezondheid indien mondkapjes niet gedragen worden, hetgeen volgens de onderzoekers bijdraagt aan het feit dat zij zich niet conformeren aan het dragen ervan. Dit laatste is een welbekend fenomeen van gezondheidsgedrag in het algemeen. Mensen hebben de neiging zich geen zorgen te maken over eventuele negatieve gevolgen voor de gezondheid wanneer de effecten niet onmiddellijk plaatsvinden. In de context van de huidige studie betekent dit kortweg dat werknemers zich geen zorgen maken over blootstelling aan schadelijk stoffen, omdat de gevolgen zich voornamelijk op lange termijn uiten. Sociale norm werd bevonden als sterkst bepalende factor voor het wel/niet dragen van mondkapjes. Dat betekent simpelweg dat wanneer collega’s geen mondkapje dragen, dit op individueel niveau ook niet gebeurt. Maar ook dat wanneer collega’s wel mondkapjes dragen, de kans groter is dat dit op individueel niveau wel gebeurt. Dit heeft alles te maken met het feit dat mensen leren van hun omgeving. In dit geval, duiden de resultaten van het onderzoek erop dat werknemers leren dat het dragen van mondkapjes geen ‘gewoon’ gedrag is, en vervolgens besluiten om dit gedrag niet te adopteren.
Implicaties voor de praktijk
De attitude in ogenschouw nemende, raden onderzoekers aan om werknemers op maat gemaakte mondkapjes aan te bieden, in plaats van de one-size-fits-all modellen. Mondkapjes die op maat zijn gemaakt, zijn waarschijnlijk meer comfortabel dan de massa geproduceerde versies. Een andere manier om in te spelen op attitude is, door het bewustzijn wat betreft de voordelen van het dragen van mondkapjes te vergroten. Dit kan relatief eenvoudig gerealiseerd worden door het communiceren van de voordelen of door werknemers kennis bij te brengen over deze voordelen. Wat betreft sociale norm, concludeerden de onderzoekers dat deze factor waarschijnlijk sterk samenhangt met veiligheidsklimaat. Het veiligheidsklimaat in een organisatie bepaalt op haar beurt weer in welke mate werknemers zich conformeren aan heersende veiligheidsnormen. De resultaten van het onderzoek wijzen erop dat het wat betreft veiligheidsklimaat slecht gesteld is in de organisaties van de 1.253 ondervraagden werknemers. Volgens de onderzoekers is het cruciaal om het veiligheidsklimaat op orde te krijgen. Niet alleen omdat huidige werknemers elkaars gedrag kopiëren, maar ook omdat nieuwe werknemers zich conformeren aan het gedrag van huidige werknemers, wat uiteindelijk resulteert in een vicieuze cirkel. De onderzoekers stellen dat educatie en strengere maatregelen door middel van consequenties op persoonlijk niveau wellicht noodzakelijk zijn.
Download gratis posterset
Maak medewerkers veiligheidsbewust. Wat zijn de veiligheidsgevaren op de werkvloer en hoe beperken persoonlijke beschermingsmiddelen de risico’s. Om het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen op de werkvloer te stimuleren bieden we u een gratis handig hulpmiddeltje. Download de posters en hang deze op in uw organisatie.
Dr. Elroy Boers is als onderzoeker verbonden aan de Universiteit van Montreal. Zijn onderzoek richt zich op het mentaal welzijn van mensen in de hedendaagse maatschappij. Daarnaast is hij de medegrondlegger van wetenschappelijk adviesbureau Science for Strategy
Lees meer blogs van Dr. Elroy Boers
Meer nieuws over veiligheidsbeleid tijdens corona
Opinie Mag een werkgever testen op gebruik alcohol, medicijnen of drugs?
Opinie Het systeem niet op orde? Dan de arbeidsveiligheid helaas ook niet!
Geef een reactie
Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.